ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೋಟ ಸಮೀಪದ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ಗುರುನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಒಂದು. ಕುಂದಾಪುರ ತಾಲೂಕು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸರಿಸುಮಾರು 10 ರಿಂದ 15 ಕಿ.ಮೀ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಶ್ಚಿಮಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಶ್ರೀ ಗುರುನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಮತ್ತೊಂದು ರಸ್ತೆಯ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಆಂಜನೇಯ ದೇವರ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ತುಂಬಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ದೇವರ ಬಿಂಬವು ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ಶಿಲೆಯಿಂದ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡಿದೆ.
Page Contents
ಸ್ಥಳ ಪುರಾಣ:
ಈ ಸ್ಥಳವು ಅನೇಕ ಪ್ರಮುಖ ತೀರ್ಥ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ತೀರ್ಥ ಸರೋವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಮ್ಮೆ ನಾರದ ಮುನಿಯು ಸೀತಾ ನದಿ ಮತ್ತು ಕುಂಭ ಕಾಶಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ ನಡುವಿನ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕೂಟ ಮುನಿ ಪುಂಗವರು ಧ್ಯಾನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು, ನಂತರ ವಿವಿಧ ತೀರ್ಥ ಸರೋವರಗಳಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಮತ್ತು ತೀರ್ಥ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನ ಮಾಡಿದರು. ಈ ವೇಳೆ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಘಟನೆಯೊಂದು ನಡೆಯಿತು. ಭೂಮಿ ಕಂಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಗುಡುಗು ಸದ್ದು ಕೇಳಿಸಿತು. ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಹೆದರಿದವು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಆಕಾಶವನ್ನು ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಭಾರೀ ಗಾಳಿ ಬೀಸಿತು, ಈ ವೇಳೆ ಭಯಭೀತರಾದ ಮುನಿಗಳು ನಾರದನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದು ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ವಿನಂತಿಸಿದರು. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಅವರು ನರಸಿಂಹ ವಿಚಾರವನ್ನು ಕುರಿತು ಬೋಧಿಸಿದ ದಿವ್ಯ ವಾಣಿಯನ್ನು ಕೇಳಿದರು.
ಅಶ್ವತ್ಥ ಮರದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಶಂಕ ಮತ್ತು ಚಕ್ರ ತೀರ್ಥದ ನಡುವೆ ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ರುದ್ರರಿಂದ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಯೋಗಾನಂದ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಶಂಕ ಮತ್ತು ಚಕ್ರವನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವ ನರಸಿಂಹ ದೇವರ ವಿಗ್ರಹವು ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ, ಇದನ್ನು ನಾರದ ಮುನಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸುವರು ಎಂದು ದಿವ್ಯ ವಾಣಿ ತಿಳಿಸಿತು. ನಾರದರು ತಮ್ಮ ಧ್ಯಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡರು ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು.
ಅವರು ನರಸಿಂಹ ದೇವರ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಹುಡುಕಿದರು ಮತ್ತು ಕಂಡು ಅವರನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ನಂತರ ನಾರದರು ನರಸಿಂಹನ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಶಂಕ ಮತ್ತು ಚಕ್ರ ತೀರ್ಥದ ನಡುವೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ನಾರದರ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಮೇರೆಗೆ ನರಸಿಂಹ ದೇವರು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ನಾರದರ ಕೋರಿಕೆಯಂತೆ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಇರಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಸಾಲಿಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹನು ನೆಲೆಸಿರುವ ಕೂಟ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣದ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಕಾಂಡದ ಪ್ರಕಾರ:
ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಕಲಿತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬಗಳು, ರಾಜ ಲೋಕಾದಿತ್ಯನ ಕೋರಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಗೋದಾವರಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಅಹಿಛತ್ರದಿಂದ ಇಂದಿನ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ರಾಜ ಲೋಕಾದಿತ್ಯನು ರಾಜ್ಯದ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಬಯಸಿದನು. ರಾಜ ಲೋಕಾದಿತ್ಯನ ಕೋರಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು “ಅತಿರಾತ್ರ” ದಂತಹ ಮಹಾ ಯಜ್ಞವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಈ ಯಜ್ಞಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು, “ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು” ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು, ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆದರು.
ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರು ಆನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಂಹಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟರು, ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅವರು ಈಗಾಗಲೇ ತಮ್ಮ ಧ್ಯಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನುಭವಿಸಿದ್ದರು. ಅವರು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ “ನಿರ್ವೈರ್ಯ ಸ್ಥಳ” ಎಂದರೆ “ಶತ್ರು ಕಡಿಮೆ ವಾಸಸ್ಥಾನ” ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದರು. ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಈ ದಿನಾಂಕದವರೆಗೂ ಗಣಪತಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಆನೆ ಮತ್ತು ನರಸಿಂಹನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಿಂಹದ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವು ಇದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಗ್ರಹವು ಪಶ್ಚಿಮಾಭಿಮುಖವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ಚಕ್ರ ಮತ್ತು ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಶಂಖವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ರಾಜ ಲೋಕಾದಿತ್ಯನು ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರ ಜೊತೆಗಿದ್ದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ 14 ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಹಂಚಿದನು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದು ಯಾಗ ಮತ್ತು ಯಜ್ಞಗಳನ್ನು ಮಾಡುವಂತೆ ವಿನಂತಿಸಿದನು. ಅಹಿಚ್ಛತ್ರಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗುವಾಗ, ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರು ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ, ನರಸಿಂಹನನ್ನು ಗುರು ಮತ್ತು ಭಗವಂತ ಎಂದು ಪೂಜಿಸಲು ಸೂಚಿಸಿದರು.
ಜಾನಪದ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ:
ಹಿಂದೆ ಇಲ್ಲಿನ ನರಸಿಂಹ ವಿಗ್ರಹ ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ದೇವರ ಉಗ್ರ ಸ್ವರೂಪದಿಂದ ಮೂಡುದಿಕ್ಕಿನ ಗದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಬೆಳೆ ಭಸ್ಮವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನೊಬ್ಬ ಹಾರೆಯಿಂದ ನರಸಿಂಹನ ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಘಾತ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಆ ಮೇಲೆ ದೇವರನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪಡುವಣ ಕಡೆ ಬೆಳೆಗಳಿಗೆ ಆಗುವ ಹಾನಿ ತಡೆಯಲು ಕುಕ್ಕುಡೆಗುಂಡಿಯಿಂದ ಆಂಜನೇಯನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ತಂದು ನರಸಿಂಹ ವಿಗ್ರಹದ ಎದುರು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ನರಸಿಂಹನ ಉರಿಯನ್ನು ಸಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಆಂಜನೇಯನ ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಚಂದ್ರ(ಸಿಂದೂರ) ಮತ್ತು ಬೆಣ್ಣೆ ಲೇಪಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಸ್ವಾಗತ ಗೋಪುರ
ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತೀ ವರ್ಷ ಏಳು ತೇರು ಹಬ್ಬದ ದಿನ ವಿಜೃಂಭಣೆಯ ಜಾತ್ರೋತ್ಸವ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದು ಜನವರಿ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಬರುವ ಹಬ್ಬವಾಗಿದ್ದು ಅಂದು 7 ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ರಥೋತ್ಸವ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಆ ದಿನ ಆ ಏಳು ರಥೋತ್ಸವವನ್ನು ಕಂಡರೆ ಮಹಾಪುಣ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮನಂಬಿಕೆ.
ಶ್ರೀ ದೇವಳವನ್ನು ನವನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ್ದು ಸುಂದರ ಶಿಲಾಮಯ ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಶ್ರೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಶಿವಸುತ ವಿನಾಯಕ, ಆದಿಶಕ್ತಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರೀ ಅಮ್ಮನವರು ನೆಲೆಸಿ ನಿಂದಿದ್ದಾರೆ. ನರಸಿಂಹ ದೇವರು ಕುಳಿತ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿದ್ದು ದೇವರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಶಂಖ-ಚಕ್ರವಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಇಲ್ಲಿ ವಿಪ್ರರಿಗೆ ವೇದಾಧ್ಯಯನ ತರಗತಿಗಳು ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ದೇವಳದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಪುಷ್ಕರ್ಣಿ ಇದೆ.
ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ಅಮ್ಮ
ಶ್ರೀ ಆಂಜನೇಯ ಸ್ವಾಮಿ
ಶ್ರೀ ಮಹಾಗಣಪತಿ
ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಹೊತ್ತಿಗೆ ನಡೆಯುವ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ಹಬ್ಬ ಈ ಭಾಗದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಜಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಪ್ರತೀ ಶನಿವಾರ ಮತ್ತು ಸಂಕ್ರಮಣದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚು. ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ಶನಿವಾರಗಳಂದು ಇಲ್ಲಿ ಜಾತ್ರೆಯ ವಾತಾವರಣ ಇರುತ್ತದೆ.
ದರ್ಶನ ಸಮಯ:
ಬೆಳಿಗ್ಗೆ : 05.30 AM – 1PM
ಸಂಜೆ: 4pm – 8pm.
ಮಹಾಮಂಗಳಾರತಿ:
ಬೆಳಗ್ಗೆ: 6.30 am.
ಮಧ್ಯಾಹ್ನ: 12.00 pm.
ಸಂಜೆ: 7.30pm.
ದಾರಿಯ ವಿವರ:
ಕುಂದಾಪುರ ತಾಲೂಕು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಉಡುಪಿಗೆ ಸಾಗುವ ರಾಜಮಾರ್ಗದ ಎಡದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಗುರುನರಸಿಂಹ ಹಾಗೂ ಬಲದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಆಂಜನೇಯ ದೇವರ ಮಂದಿರವನ್ನು ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಉಡುಪಿ ಹಾಗೂ ತಾಲೂಕು ಕೇಂದ್ರ ಕುಂದಾಪುರದಿಂದ ಉತ್ತಮ ಬಸ್ಸಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದೆ.