ಏಕಾದಶ ಈ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದದ ಅರ್ಥ ಹನ್ನೊಂದು(11). ಹಿಂದೂ ಪಂಚಾಂಗದ 12 ಮಾಸಗಳ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣ ಪಕ್ಷದ ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ದಿನವನ್ನು ಏಕಾದಶಿ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಏಕಾದಶಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶ್ರೀಹರಿಯೇ ಅಭಿಮಾನಿ ದೇವರು. ಆ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಈ ದಿನವನ್ನು ‘ಹರಿದಿನ’ ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುವರು. ಒಂದು ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಏಕಾದಶಿಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಅಮವಾಸ್ಯೆಯ ನಂತರ ಬರುವ ಏಕಾದಶಿಯನ್ನು ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಏಕಾದಶಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಹುಣ್ಣಿಮೆ ಬರುವ ಏಕಾದಶಿಯನ್ನು ಕೃಷ್ಣ ಪಕ್ಷದ ಏಕಾದಶಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನದಂದು ಯಾವ ಆಹಾರವನ್ನೂ ಸೇವಿಸದೆ, ಉಪವಾಸ ಮಾಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ. ಈ ದಿನ ಆಹಾರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ದೇವರ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರೆ ವಿಶೇಷ ಫಲ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ನಿಯಮ. ಈ ದಿನದಂದು ಕೆಲವರು ಅನ್ನವನ್ನು ಮಾತ್ರ ತ್ಯಜಿಸಿ ಉಪವಾಸ ಆಚರಿಸಿದರೆ, ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ಹನಿ ನೀರನ್ನೂ ಕುಡಿಯದೆ, ನಿರಾಹಾರ ವ್ರತವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ದಶಮಿಯಂದು ಅಂದರೆ ಏಕಾದಶಿಯ ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಒಂದು ಹೊತ್ತು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಊಟಮಾಡಿ, ಭೋಗಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಮರುದಿನ ಏಕಾದಶಿ ಉಪವಾಸಮಾಡಬೇಕು. ಮಾರನೆಯ ದಿನ ಅಂದರೆ ದ್ವಾದಶಿಯಂದು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 9 ಘಂಟೆಯೊಳಗಾಗಿ ನಿತ್ಯಕರ್ಮ ಮುಗಿಸಿ ಭೋಜನ ಮಾಡಬೇಕು. ಕೆಲವರು ಏಕಾದಶಿಯಂದು ಮೌನ ವ್ರತ ಸಹ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ.
2023 – 2024ರ ಏಕಾದಶಿ ತಿಥಿಗಳು:
ಚೈತ್ರ ಮಾಸ | |||
|---|---|---|---|
ದಿನಾಂಕ | ವಾರ | ಪಕ್ಷ | ಏಕಾದಶಿ ತಿಥಿ |
| 01 ಏಪ್ರಿಲ್ 2023 | ಶನಿವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಕಾಮದಾ |
| 16 ಏಪ್ರಿಲ್ 2023 | ಆದಿತ್ಯವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ವರೂಥಿನಿ |
ವೈಶಾಖ ಮಾಸ | |||
| 01 ಮೇ 2023 | ಸೋಮವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಮೋಹಿನೀ |
| 15 ಮೇ 2023 | ಸೋಮವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಅಪರಾ |
ಜ್ಯೇಷ್ಠ ಮಾಸ | |||
| 31 ಮೇ 2023 | ಬುಧವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ನಿರ್ಜಲಾ |
| 14 ಜೂನ್ 2023 | ಬುಧವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಯೋಗಿನೀ |
ಆಷಾಢ ಮಾಸ | |||
| 29 ಜೂನ್ 2023 | ಗುರುವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಶಯನೀ |
| 13 ಜುಲೈ 2023 | ಗುರುವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಕಾಮಿಕಾ |
ಅಧಿಕ ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸ | |||
| 29 ಜುಲೈ2023 | ಶನಿವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಕಮಲಾ |
| 12 ಆಗಸ್ಟ್ 2023 | ಶನಿವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಪದ್ಮಾ |
ನಿಜ ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸ | |||
| 27 ಆಗಸ್ಟ್ 2023 | ಆದಿತ್ಯವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಪವಿತ್ರಾ |
| 10 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2023 | ಆದಿತ್ಯವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಅಜಾ |
ಭಾದ್ರಪದ ಮಾಸ | |||
| 26 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2023 | ಮಂಗಳವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಪಾರ್ಶ್ವಪರಿವರ್ತಿನೀ |
| 10 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2023 | ಮಂಗಳವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಇಂದಿರಾ |
ಆಶ್ವಯುಜ ಮಾಸ | |||
| 25 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2023 | ಬುಧವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಪಾಶಾಂಕುಶಾ |
| 09 ನವಂಬರ್ 2023 | ಗುರುವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ರಮಾ |
ಕಾರ್ತೀಕ ಮಾಸ | |||
| 23 ನವಂಬರ್ 2023 | ಗುರುವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ದೇವಪ್ರಬೋಧಿನೀ |
| 09 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2023 | ಶನಿವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಉತ್ಪತ್ತಿಕಾ |
ಮಾರ್ಗಶಿರ ಮಾಸ | |||
| 23 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2023 | ಶನಿವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಮೋಕ್ಷದಾ |
| 07 ಜನವರಿ 2024 | ಆದಿತ್ಯವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಸಫಲಾ |
ಪುಷ್ಯ(ಪೌಷ) ಮಾಸ | |||
| 21 ಜನವರಿ 2024 | ಆದಿತ್ಯವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಪುತ್ರದಾ |
| 06 ಫೆಬ್ರವರಿ 2024 | ಮಂಗಳವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಷಟ್ತಿಲಾ |
ಮಾಘ ಮಾಸ | |||
| 20 ಫೆಬ್ರವರಿ 2024 | ಮಂಗಳವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಜಯಾ |
| 07 ಮಾರ್ಚ್ 2024 | ಗುರುವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ವಿಜಯಾ |
ಫಾಲ್ಗುಣ ಮಾಸ | |||
| 20 ಮಾರ್ಚ್ 2024 | ಬುಧವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಆಮಲಕೀ |
| 05 ಏಪ್ರಿಲ್ 2024 | ಶುಕ್ರವಾರ | ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ | ಪಾಪಮೋಚನೀ |
ಚೈತ್ರ ಮಾಸ | |||
| 19 ಏಪ್ರಿಲ್ 2024 | ಶುಕ್ರವಾರ | ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ | ಕಾಮದಾ |